İşçinin işte geçirdiği süreye çalışma süresi adı verilir. Ayrıca ara dinlenme süreleri çalışma saatinden sayılmaz. Bu yazımızda günlük ve haftalık çalışma saati konusu ayrıntılarıyla incelenecektir.
Haftalık Çalışma Saati Ne Kadardır?
Çalışma süreleri 4857 Sayılı İş Kanununun 63. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre çalışma süresi haftada en fazla 45 saattir. Konuyla ilgili olarak dikkat edilmesi gereken en önemli husus 45 saatin maksimum süreyi ifade etmesidir. Dolayısıyla iş süresi haftalık 45 saatin altında da belirlenebilir.
Günlük Çalışma Saati Ne Kadardır?
Aksi kararlaştırılmamışsa iş süresi haftanın çalışılan günlerine eşit olarak dağıtılır. Bu kapsamda günlük çalışma saatinin ne kadar olacağı aşağıdaki örneklerde belirtilmiştir.
Örnek 1: İş süresi haftalık 45 saat olan ve haftanın altı günü çalışan bir işçinin günlük iş süresi aksi kararlaştırılmadıkça 7,5 saattir.
Örnek 2: İş süresi haftalık 45 saat olan ve haftanın beş günü çalışan bir işçinin günlük iş süresi aksi kararlaştırılmadıkça 9 saattir.
Örnek 3: İş süresi haftalık 42 saat olan ve haftanın altı günü çalışan bir işçinin günlük iş süresi aksi kararlaştırılmadıkça günlük 7 saattir.
Haftanın Bir Gününde Daha Az Çalışılan İşyerinde Günlük Çalışma Saati Ne Kadardır?
Haftanın bir gününde daha az çalışılan bir işyerindeki günlük iş süresi; az çalışılan gün, haftalık çalışma süresinden düşüldükten sonra hesaplanır.
Örnek 1: İş süresi haftalık 45 saat olan, Cumartesi günü 5 saat çalışılan ve Pazar günü hafta tatili kullanılan bir işyerinde günlük çalışma süresi (45-5)/5= 8 saattir. Bu işyerinde günlük çalışma süreleri şu şekilde olur: Pazartesi: 8 saat, Salı: 8 saat, Çarşamba: 8 saat, Perşembe: 8 saat, Cuma: 8 saat, Cumartesi: 5 saat, Pazar: Hafta Tatili
Çalışma Saatinin Her Gün Aynı Olması Zorunlu mudur?
Haftalık çalışma saatinin çalışılan günlere eşit olarak dağıtılması genel kural olmakla birlikte aksi kararlaştırılmışsa bu süre günlere farklı şekilde dağıtılabilir. Yani çalışma saatinin her gün aynı olması zorunlu değildir.
Örnek 1: İş süresi haftalık 45 saat olan bir işyerinde günlük çalışma süreleri aşağıdaki şekilde belirlenebilir: Pazartesi: 11 saat, Salı: 10 saat, Çarşamba: 5 saat, Perşembe: 8 saat, Cuma: hafta tatili, Cumartesi: 7 saat, Pazar: 4
Örnek 2: İş süresi haftalık 45 saat olan bir işyerinde günlük çalışma süreleri aşağıdaki şekilde belirlenebilir: Pazartesi: 11 saat, Salı: 11 saat, Çarşamba: 11 saat, Perşembe: 11 saat, Cuma: 1 saat, Cumartesi: Tatil, Pazar: Hafta Tatili
Çalışma Saati Haftalık 45 Saatin Altında Belirlenmişse İşçi Ücreti Değişir mi?
Haftalık çalışma süresinin 45 saatin altında belirlendiği hallerde, az çalıştıkları gerekçesiyle işçilere asgari ücretin altında ödeme yapılamaz. Ancak çalışma süresi haftalık 30 saat ve daha altında belirlenmişse artık kısmi süreli çalışma söz konusu olacağından işçilerin ücretlerinin tam süreli çalışan işçilere orantılı olarak ödenmesi gerekir.
Örnek 1: Haftada 35 saat çalışan bir işçinin ücreti, kısmi süreli (part time) olmadığından, herhangi bir kesintiye tabi tutulmaksızın tam olarak ödenmelidir. Bu işçinin ücreti asgari ücretin altında olamaz.
Çalışma Süresi Haftalık 45 Saatin Altında Belirlenmişse İşçilerin Sigorta Primleri Tam mı Ödenir?
İş süresinin haftalık 45 saatin altında belirlendiği hallerde işçilerin ücretlerinden herhangi bir kesinti yapılamayacağını belirtmiştik. Bu doğrultuda bu işçilerin sigorta prim gün sayıları ve prime esas kazançları da Sosyal Güvenlik Kurumuna tam olarak bildirilir. Ancak çalışma süresi 30 saat ve daha altında belirlenen işçiler kısmi süreli (part time) olacağından sigorta prim günleri ve prime esas kazançları da kısmi süreli olarak bildirilecektir.
Çalışma Süresi Haftalık 45 Saatin Altında Olması Gereken İşçiler Kimlerdir?
Mevzuatımızda bazı işçilerin haftalık çalışma sürelerinin 45 saatin altında olması zorunlu tutulmuştur. Çalışma süresinin haftalık 45 saatin altında olması gereken işçiler aşağıda belirtilmiştir:
- Yer altı maden işlerinde çalışan işçilerin çalışma süresi haftada en çok otuz yedi buçuk saattir.
- Temel eğitimini tamamlamış ve okula gitmeyen çocukların çalışma süreleri haftada otuzbeş saatten fazla olamaz. Ancak, 15 yaşını tamamlamış çocuklar için bu süre haftada kırk saate kadar arttırılabilir.
- Okula devam eden çocukların eğitim dönemindeki çalışma süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üzere, haftada en fazla on saat olabilir. Okulun kapalı olduğu dönemlerde yukarıdaki süreler uygulanır.
- Deniz İş Kanununa tabi olarak çalışan gemi adamlarının çalışma süresi haftada 48 saattir.
Günlük Çalışma Süresinin Sınırı Var mıdır?
Genel kural iş süresinin günde 11 saatin üzerinde olamayacağıdır. Ancak aşağıda sayılan işler ve işçiler için belirlenen çalışma süresi sınırı farklıdır:
- Yeraltı maden işlerinde çalışan işçilerin çalışma süreleri günde 7,5 saati aşamaz.
- Profesyonel ve ağır vasıta ehliyeti ile taşıt kullanan işçilerin çalışma süreleri günde 9 saati geçemez.
- Sağlık Kuralları Bakımından Günde Azami Yedi Buçuk Saat Veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik’te belirtilen işlerde çalışan işçilerin günlük çalışma süreleri yönetmelikte belirtilen saatlerden fazla olamaz
- Gece döneminde yapılan işlerde çalışan işçilerin çalışma süreleri günde 7,5 saatten fazla olamaz. Ancak, turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir.
- Gebe, yeni doğum yapmış ve çocuk emziren kadın işçilerin çalışma süreleri günde 7,5 saatten fazla olamaz.
- Temel eğitimini tamamlamış ve okula gitmeyen çocukların çalışma süreleri günde yedi saatten fazla olamaz. Ancak, 15 yaşını tamamlamış çocuklar için bu süre günde sekiz saate kadar arttırılabilir.
- Okula devam eden çocukların eğitim dönemindeki çalışma süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üzere, en fazla günde iki saat olabilir. Okulun kapalı olduğu dönemlerde yukarıdaki süreler uygulanır.
