Yetkinlik… Birçoğumuzun farklı anlamlar çıkardığı “yetkinlik” kavramı özellikle iş hayatı içerisinde en çok duyduğumuz kelimelerden biri olmaktadır. Kelime kökü olan yetkin kelimesi, yeterli olgunluğa erişen kimse anlamına gelmektedir. Yetkinlik kavramını ise, bireylerin sorumluluklarını daha iyi performansla yerine getirmesi için sahip olması gereken; bilgi, tuttum ve becerileri yansıtan davranışlar olarak tanımlamak daha doğru olacaktır.
Çoğumuz yetkinlik kavramını eğitim düzeyi olarak algılarız. Üniversite sürecindeki ön yetkinlik ön lisans, üst yetkinlik ise yüksek lisans veya lisansüstü düzeyi olarak tanımlanmaktadır. Fakat iş yaşamında yetkinlik kavramının içi daha dolu ve kişilerin nitel ve nicel becerileri ile yakından ilgilidir.
İnsan doğası gereği bazı yetkinlikleri karakter olarak kendisinde barındırsa da bulunduğu toplum içerisindeki etkileşimlerle bilgi, tutum ve becerilerini geliştirmektedir. İş hayatına hazırlık aşamasında kendimize kattığımız kişisel gelişim kursları da yetkinliklerimizi etkili kullanmamızda önemli bir yere sahip olmaktadır. Başarının sağlanması noktasında bilgi ve becerilerin tecrübe kazanılmasında da büyük bir rolü vardır. Fiziksel, duygusal ve zihinsel süreçte yetenekler ve beceri kapasiteleri yeterlilik kavramının irdelenmesinde ve bileşenlerinde önemli maddelerin arasında yer almaktadır.
Peki, yetkinliğin bileşenlerini nasıl tanımlayabiliriz?
Yetkinliğin teorik anlamda kavramsallaştığı bilgi boyutu mutlaka tanımlanmaktadır. Bu nedenle bilgi, yetkinliğin ilk bileşenleri arasında yerini alır.
Yetenekli olmak, yaşanılan tecrübeler doğrultusunda becerilerimizi bizlere göstermektedir. Yani, yetenekli olmak beceri sahibi olmayı da beraberinde getirmektedir.
Diğer bir yetkinlik bileşeni ise tutumdur. Tutumlar bireylerin olgulara, olaylara kişi veya nesnelere karşı kendi zihinlerindeki inanç ve düşünce sistemi olarak tanımlanmaktadır. Kişilerin davranışlarının şekillendirilmesinde, tutumların etkisi önemli bir rol oynamaktadır.
Kişilerin doğuştan gelen bazı kabiliyetleri vardır. Bir durumu, işi veya olguyu algılamak, yapabilmek kişilerin yetenekleriyle doğru orantılıdır.
Bireylerin, kendilerine ait özellikleri ise kişilik özelliklerini yansıtmaktadır. Yetkinlik kavramının en önemli bileşenlerinden olan kişilik özellikleri, her karaktere göre farklılık göstermektedir. Bu farklılıklar da yetkinlik kazanılmasında yönlendirici bir etkiye sahip olmaktadır.
Değindiğimiz bu beş bileşen yetkinlik kavramının öznesini oluşturmaktadır diyebiliriz…
İş Hayatında Sahip Olunması Gereken Yetkinlikler
İş yaşamının bizlerden ne beklediğini bilmediğimiz bir süreç, geçiş aşamasında fizyolojik ve psikolojik problemlere yol açmaktadır. Genel kapsamda işverenlerin veya insan kaynakları uzmanlarının mülakat sırasında beş temel yetkinliğin daha çok üzerinde durmaktadır.
En önemli yetkinlik; iletişim becerileridir. İletişim becerisine sahip bir kişi karşılıklı iletişimde nasıl konuşacağını bilir ve anlaşılma noktasında kolaylık sağlar. Organizasyon ve planlama becerileri ise, zaman yönetimi açısından önem taşımasının yanında, işin kontrolünün elinizde olabileceğini karşı tarafa yansıtmaktadır. Sorun çözme becerisi, işverenlerin büyük oranda önem verdiği bir yetkinliktir. Çünkü olasılıklar baz alındığında ortaya çıkabilecek her sorunun çözümü sizde var olmalıdır. Çözüm odaklı bir çalışanı her firma bünyesinde bulundurmak ister. Başarı ve sonuçlara yönelen bir yetkinliğe sahipseniz, sorumluluğunu aldığınız her işin sonucunda başarı elde etmeniz kendinizi ve firmanızı temsil etmeniz noktasında önem taşımaktadır. Son olarak ise, kariyer hedefleriniz ve motivasyonunuz işverenlerin veya insan kaynakları uzmanının mülakat aşamasında üzerinde durduğu bir kavramdır. Motivasyon, işi daha verimli yapmanızda önemli bir kriter olmaktadır.
Yetkinlik kavramı iş hayatımızın en önemli maddelerinden biridir. Bu sebeple birey açısından da yönetim sisteminde büyük oranda faydası olmaktadır. Öncelikle belirtmek gerekir ki, kişilerin performansı bireysel psikolojik bir ihtiyaçtır. Kişiler; yetkinliklerini değerlendirdiğinde, kendi çalışmaları hakkında bir kanıya varır. Bu durum kişinin kendisinin ve kurumunun gelişmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Yetkinlik kavramı, işveren ile işgören arasında etkin iletişimin kurulmasında da değer taşımaktadır.
Kariyer hedefleriniz doğrultusunda hayal ettiğiniz bir iş yaşamına kavuşmak ve başarılı olmak için yetkinliklerinizi daima geliştirmeniz ve eklemeler yapmanız gerekmektedir. Örneğin bir Grafik Tasarımcı, Photoshop bilgisini iyi seviyeye çıkartmak için çaba göstermeli ve gelişen teknolojiye ayak uydurarak bilgi becerilerini güncellemelidir. Bu durum tasarımcıyı başarıya götüren bir anahtardır. Kişiler yetkinliklerini değerlendirme aşamasında kendi beklentilerinin bilincinde olmalı ve kendisine yeni bir yol haritası çizmelidir. Her birey, iş yaşamında kendisinden beklenenin ne olduğunun analizini yapmalı ve bu doğrultuda yetkinliklerini geliştirmelidir.
Değişen ve gelişen iş hayatında, bireyler kendi yetkinliklerinin farkında olarak hareket etmeli aynı zamanda eksiklerini tamamlama aşamasında da düzenleme yapmalıdır.
