İş hayatı büyük zorluklarla doludur. Geç biten mesai saatleri, ücretlerin yetersizliği, hafta sonu tatilinin olmayışı, trafik vs. tüm bunlar iş hayatının acı gerçekleridir. Ama tüm bunların dışında ne yazık ki kimi zaman keyfi, kimi zaman resmi, kasıtlı bir biçimde çalışanlara uygulanan baskı, taciz ve yıldırma hareketleriyle insanları psikolojik açıdan çökerten birtakım uygulamalar ortaya çıkmaya başladı.
Son yıllarda hayatımıza ve aynı zamanda mevzuatımıza giren psikolojik baskı (mobbing) işyerlerinde çok sık rastladığımız bir yıldırma türü. Çok sayıda çalışan bu konudan şikâyetçi fakat derdini kimseye anlatamıyor. Çünkü biz hala çok daha öncelikli sorunlarımız olan maaş, sigorta vb. konuları dahi tam olarak çözebilmiş değiliz. Bu durum kamuda da özel sektörde de aynı.
Hemen hemen hepimizin yaşadığı, ya da yaşayacağı pek çok mobbing çeşidi bulunmakta. Size göre hangisi daha önem arz ediyor elbette bilemiyorum. Ancak ben kendime göre bir sıralama yaptım. Bana göre;
İstifaya Zorlama
Büyük ya da küçük, kurumsal ya da patron işletmesi, kamu ya da özel sektör hiç fark etmeksizin yaşanmakta bir durum olan istifaya zorlama konusu dışarıdan bakıldığında sırf tazminat vermemek adına yapılan bir hareketmiş gibi görünmektedir. Çalışanlara öyle şeyler yapılır ki çalışan kendisi istifa etmek zorunda kalır ki bu bana göre en büyük mobbingtir. Fakat ben bunun tazminat vermemekten ziyade; işten ayrılmayı kişinin tamamen kendi tercihiymiş gibi gösterip, mobbing vakasından habersiz diğer çalışanları ya da yerine gelecek çalışanları iş konusunda tedirgin etmemek gibi can alıcı ve son derece sinsi bir niyetle yapıldığını düşünüyorum.
Kötü Muamele Ve Hakaret
İşyerinde çalışanlara uygulanan bir diğer mobbing türü de kötü muameledir. İnsan hakları konusunda ülkemizde gelişmeye çalışan bilinç ile birlikte, kurumsal olmayan işyerlerinde çok sık karşılaşılan bir durum olan kötü muamele, çalışanların yalnızca iş yaşamlarını değil özel hayatlarını da etkilemektedir. Düşünsenize her gün sinirli ve agresif bir patronla ya da yöneticiyle muhatap olmak zorundasınız. Öyle anlar gelir ki bu kötü muamele hakaret boyutuna taşınır. Küfürler, kötü sözler havada uçuşur. Böylesine bir ortamda nasıl bir iş saygısı ve iş verimi olabilir? Diye sormadan edemiyorum.
Sözlü Ya Da Cinsel Taciz
İşyerlerinde sözlü ve cinsel taciz vakalarının çok sık yaşandığı gerçeğini hepimiz biliyoruz. Ve çoğu zaman üç maymunu oynuyoruz. Bu konuda en büyük sıkıntıyı yaşayan ve mağdur olan ne yazık ki kadınlarımız. Sözlü veya fiziksel olarak cinsel tacize uğrayan kadınların pek çoğu, işimi kaybedeceğim korkusuyla yaşanan durumu görmezden geliyor. Tacizin devam etmesi durumunda ne yazık ki pes edip gidenler yine kadınlar oluyor. Sessiz sedasız istifa ediyorlar. Ve en acısı ne biliyor musunuz? “Ya beni suçlarlarsa”, ‘bir daha iş bulamazsam’ korkusuyla yaşanan olayı hiç kimseye anlatmıyorlar. Ne yazık ki yaşanan bu durumla kendi başlarına mücadele etmek zorunda kalıyorlar.
Ayrımcılık
İş Kanunumuzun 4857 sayılı maddesinde bahsedilen “Eşitlik İlkesi” çerçevesinde İş ilişkisinde dil, ırk, cinsiyet, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayırım yapılamayacağına ilişkin bir hüküm yer almaktadır. Ve dolayısıyla da bu hükümlerle, yukarıda belirtilen sebeplerle işverenin işçiler arasında ayrım yapamayacağı açıkça belirtilerek işverene ayrım yapma yasağı getirilmiş, buna bağlı olarak eşit davranma ve eşit işlem borcu yüklenmiştir. Her ne kadar böyle yasa ve kanun çıkarmış olsalar da ülkemizde hala kadınlara, eşcinsellere, engellilere ve hem ırksal hem de dinsel olarak farklı olan insanlara ayrımcılık hem sosyal ve toplumsal hayatta hem de iş hayatında yapılmaktadır. Bu da bir çeşit mobbing türüdür. Tacize uğradıkları yerlerde insanların mutlu ve huzurlu olarak çalışmasını beklemek çok da mümkün değildir.
Görev Yeri Değiştirme
İşyerlerinde işverenler ya da yöneticiler çeşitli sebeplerden dolayı rahatsız oldukları çalışanların görev yerlerinde bazı değişiklikler yaparlar. Çalışanlara kasıtlı olarak uygulanan bu görev yeri değişikliği ile çalışanı huzursuz etmek, psikolojik olarak baskı kurmak amaçlanan temel şeylerdir. Çalışan kişinin rızası olmadan çalışma koşullarında yapılan bu değişiklik, çalışanların yeni görevlerinde mutsuz olmalarına, verimli çalışamamalarına ve kaçınılmaz sona yani istifaya kadar gidebilen süreçlere sebep olmaktadır.
Kendimce yazımı okuyan tüm çalışanlara naçizane bir tavsiye; İşyerlerinde psikolojik baskıya ve ayrımcılığa maruz kalan çalışanları koruyan kanunlar kâğıt üzerinde de olsa var. Haklarınızı bilin ve arayın. Sizlere mobbing uygulayan yönetici ya da işyeri sahipleri hem tazminat ödüyor hem de cezaya çarptırılıyor. Unutmayın. Hak verilmez alınır!
