İşçi; bir kurum yararına beden ya da zihin gücünü kullanarak, bir iş sözleşmesine dayanarak, ücret karşılığı çalışan kimselere denir. Masa başı çalışanlar ve beden gücüyle çalışanlar aynı şartlar altında işçi kabul edilmektedir. Her grup işçi kanunun belirlediği sorumluluk ve haklara sahiptir. Ülkemizde işçi sıfatına sahip bireylerin kanunlarla güvence altına alınan hakları herkes tarafından bilinmelidir. Bu yazımızda; işçi hakları ve asgari ücretli çalışan hakları nelerdir, işçi hakları neleri kapsar, işçi haklarının sağlanmaması durumunda neler yapılır? gibi soruların yanıtını vereceğiz.
İşçi Hakları Nelerdir? Asgari Ücretli Çalışan Hakları Nelerdir?
Kanunlar tarafından güvence altına alınan ve işçilerin de işverenlerin de bilmesi gereken işçi hakları kısaca şu şekildedir;
– Maaş: İşçi maaş karşılığı bir kuruma hizmet sağlar ve kurum zamanında ve eksiksiz şekilde maaşı ödemek zorundadır. Maaşı eksik ya da geç yatırılan işçi hukuki yollara başvurma hakkına sahiptir.
– Sigorta: Çalışma sürecinde sağlık, hizmet süresini doldurduğunda ise emeklilik hakkından faydalanabilmesi için her işçinin sosyal sigortaya ihtiyacı vardır. Yasalarla zorunlu hale getirilen bu temel hak, her kurum tarafından sağlanmalıdır. Deneme süresi adı altında sigortasız işçi çalıştırılması kanuna aykırıdır ve mutlaka hukuken müdahale edilmesi gerekmektedir.
– Kıdem ve ihbar tazminatı: İşçi hakları tazminat konusunda da çeşitli yaptırımlar içerir. Haksız yere işten çıkarılan ya da kurum kaynaklı bir problemden dolayı işten ayrılan işçinin alacağı paraya kıdem tazminatı denir. İşten çıkarma ya da işten ayrılma sürecinde belli bir süre önceden karşı tarafa bildirilmesi gerekir. Bu bildirilmezse ödenen paraya ihbar tazminatı adı verilir.
– Yıllık izin (ücretli): Kanunda olan bir haktır ve bir yılını dolduran işçi ücretli izin hakkını kullanmalıdır.
– Ekstra mesailerde ücret:
– Haftalık tatil: İşçinin haftada en az bir gün tatil yapma hakkı vardır ve bu yasal bir zorunluluktur.
– Mola: İşçilere gün içinde dinlenme hakkı tanınması da yasal bir zorunluluktur. Mesai süresi günlük çalışma saatlerine göre belirlenmekte olup mesai saatlerine dahil edilmemektedir.
– Resmi tatil ve bayram tatilleri: Çalışanların kullanması gereken yasal haklardan biri de resmi tatillerdir.
– Yaşanan ya da yaşanacak maddi ve manevi zararların tanzimi: Kaza, ekonomik kayıp, psikolojik sorun, iş kazası sonucu işçi ölümü gibi durumlarda işçinin kendisi veya yakınlarının yaşadığı zarar işveren tarafından karşılanmaktadır.
– İşe dönüş hakkı: Haksız bir nedenle işten çıkarılan çalışanın işe iade hakkı da kanunlar tarafından koruma altına alınmaktadır.
Haftalık Çalışma Saatleri Nedir?
işçi hakları ve asgari ücretli çalışan hakları nelerdir? sorusundan sonra akla haftalık çalışma saati gelmektedir.Ülkemizde yasalar kapsamında haftada 45 saatten fazla işçi çalıştırmak yasaklanmıştır. Bu süre haftanın günlerine bölünerek günlük çalışma süresi belirlenir. Bu süre her ülkede değişiklik göstermektedir. Fransa’da 35 saat, Almanya’da 38 saat, Avustralya’da 38-46 saat, İtalya’da 40 saat, İngiltere’de 48 saattir. Bir işçi günlük 11 saatten, yıllık 270 saatten fazla çalışamaz.
Asgari Ücretle Çalışan Bir İşçinin Hakları Nelerdir?
Kanunlara göre, asgari ücretin altında eleman çalıştırmak yasaktır. 4857 sayılı kanun kapsamında koruma altına alınan asgari ücret ödemeleri, en geç bir ay içerisinde yatırılmak zorundadır. 20 günden fazla geciken ödemelerde asgari ücretli çalışan, iş görme edimini yerine getirmekten kaçınma hakkına sahiptir. Aynı sebeple hizmet akdini feshetme ve kıdem tazminatı hakkına da sahiptir.
