Her sene milyonlarca insan lise eğitimini bitirerek üniversite eğitimine başlamak üzere sınavlara başvuru yapıyor. 2022 yılında TYT’ye 3 milyon 234 bin 318 kişi, 2 milyon 56 bin 466 öğrenci başvuru yaptı. Başvuru sayısının bu kadar yüksek olması ve tercih yapılmak istenen alanların doluluk oranın adaya oranla az olması çoğu öğreniciyi mezuna kalma düşüncesine itiyor. Mezuna kalmak isteyen ama bunun nasıl sonuçlarını olacağını, neler yapabileceğini veya neden mezuna kalması gerektiği hakkında soru işaretlerini bu yazımızda bulabilirsiniz.
Mezun Psikolojisi
Türkiye’de her çocuk en az 12 sene eğitime tabi tutuluyor. Bu eğitim zorunlu olmanın yanı sıra bazen mesleki eğitim bazen ise akademik eğitime hazırlık dersleridir. Bu yüzden öğrenciler ortaöğretim hayatını bitirip liseye başladığında genellikle tek düşünceleri üniversite öğrencisi olmak oluyor. Neredeyse kendini bildi bileli okula giden öğrenciler, üniversite sınavına hazırlanıp kazanamadığı sıra veya istediği sıralama ve puanı alamadığında mezuna kalmak isteyebilir.
Uzun süre bir eylemi gerçekleştirdiğinizde ve hayatınızda bir anda olmadığını fark ettiğinizde boşluğa düşebilirsiniz. Bunun en büyük nedeni alışkanlıklara bağlı olmaktır. Psikolojide insanların bir duruma veya eyleme alışma süresinin ortalama 21 gün olduğu söylenir. 21 gün boyunca sabah erken kalkmaya alışan, sonrasında okula gidip eve dönen öğrencilerin bir anda mezun olma düşüncesini kabul etmemesi oldukça doğal. Bu yüzden mezuna kalan çoğu öğrencide yetişkinliğe adapte sorunu oluşmaya başlar. Kendini organize etme, hayatını sorgulama, arkadaşları üniversitede eğitim görürken neden evde hala lise konularına çalışması gerektiğini anlayamayabilir. Bu düşüncelerden kurtulmak için öneri ve tavsiyeleri aşağıdaki gibi derledik.
Güzel bir tatil yapın!
Bir işe başlamadan önce o konuyla ilgili bütün kaygılarından kurtulmak için okulla ilgili herhangi bir şeyi görmek sizi daha kötü etkileyebilir. Bu yüzden size okulu ve sınavı hatırlatan düşüncelerden bir süre uzaklaşın. Uzaklaşmak için yoga, spor, yeni hobi veya ibadet etmeyi deneyebilirsiniz. Tatil sadece il değiştirerek olmaz. Bulunduğunuz yerde müze, sanat evi veya gezilecek alışveriş merkezleri gibi birçok yer bulunuyor olabilir. Buralara giderek sevdiklerinizle vakit geçirerek kendinizi şarj edebilirsiniz.
Yeni Hobi Edinin!
Mezuna kalan kişilerde genellikle öz zaman yönetimi sorunu gözlemlenebilir. Öz yönetimi farklı şekillerde edinebileceğiniz gibi yeni bir hobi edinmek de size yardımcı olur. Hobi edinerek yeni kafanızı dağıtabilirsiniz. Böylelikle beyniniz stres ve sınav yoğunluğundan uzaklaşarak daha kolay odaklanabilecek.
Ders Çalışma Mekanı Bulun
12 sene boyunca evden çıkarak ders işlemiş kişilerin bir anda evden çıkmadan çalışmaya adapte olması oldukça zordur. Süreç ile daha kolay başa çıkabilmek için il veya ilçenizde bulunan kütüphanelere, kitap kafelere veya çalışma alanlarına gidebilirsiniz. Burada okula gidiyor gibi mekanlara gidebilirsiniz. Bu şekilde ders çalışma disiplinini kaybetmemiş olursunuz.
Mezuna Kalmanın Avantajları
Mezuna kalmanın avantajları şu şekilde sıralanabilir:
Sınava hazırlanmak için daha uzun süreniz olacakÖnceki sene temelini attığınız konuların üzerinde uzman olabilirsinizÖnünde sadece ÖSYM’nin düzenlediği sınav olacak. Okulda verilen, ders, ödev veya yazılılar ile uğraşmayacaksın.Öz yönetimi öğrenme fırsatıHayat boyunca sizi etkileyecek kendi kendine öğrenebilmeTercih yapmak istediğiniz mesleği gerçekten istiyor musunuz diye daha net karar verebilme
Mezuna Kalmanın Dezavantajları
Mezuna kalmanın dezavantajları aşağıdaki gibidir:
Bir sene veya daha fazla sene kaybıArkadaşlarınız ile aynı anda okula başlayıp bitirememekİş hayatına geç atılmakAile ve akrabalardan gelen sürekli soru yağmuru ve tavsiyelerAsosyalleşme ihtimaliBir senem var diğerlerinden öndeyim diyerek rahat davranma psikolojisiSınav sisteminin değişme ihtimali.
Mezuna Kalmak OBP Etkiler Mi?
Mezuna kalmak hakkında akıllara gelen bir diğer şey ise OBP puanıdır. Ortaöğretim Başarı Puanı, öğrencinin lise hayatında gösterdiği başarının not karşılığıdır. Bu not yerleştirme puanına eklenerek puan ve sıralamada farklılıklara neden olur. Mezuna kalanların akıllarında soru işareti oluşturan OBP’yı şu şekilde açıklayabiliriz. Eğer mezuna kalma nedeniniz herhangi bir yere yerleşememiz veya tercih yapmamanız ise herhangi bir şekilde ÖSYM puanında kesinti veya artış bulunmuyor. Ama yerleşmiş veya kayıt olduysanız ÖSYM puanda bir kesintiye gidecektir.
Sayısaldan Mezuna Kalmak
Sayısal, ülkemizde birçok popüler meslek grubu içerisinde bulunduran bir alandır. Sayısal alandaki birkaç meslek:
Bilgisayar MühendisliğiElektrik ve Elektronik MühendisliğiYazılım MühendisliğiWeb Tasarımı ve KodlamaTıpHemşirelikFizyoterapi ve RehabilitasyonMimarlıkDiş HekimliğiVeteriner Hekimlik
gibi meslekler gösterilebilir. Bunların yanı sıra diğer bölümleri isbul.net’ te bulunan bölümler kısmında bulunabilirsiniz.
2022 yılında AYT sınavına 1 milyon 429 bin 833 kişi girdi. Bu kişilerin yanı sıra TYT alanında da sınava girip üniversite başvurusu yapan birçok kişi bulunur. Sınav başvurularını yaparak kazanan veya yapmayarak mezuna bırakan sayısal öğrencilerinin sınava tekrardan hazırlanması oldukça zordur. Sayısal alan derslerinin Matematik, Fizik, Kimya ve Biyoloji gibi Türkiye genelinde en az net ortalamasına sahip bölümlerdir. Derslerinin zorluğunun yanı sıra eğer konuyu bilmiyorsanız herhangi bir şekilde yorum yapamıyorsunuz. Bu yüzden eğer sınava geç hazırlanmaya başlamış ve bu yüzden tekrar sınava girmek istiyorsanız sınavda net yükseltme olasılığınız oldukça fazla. Sayısal alanda özellikle Matematik puanın yanı sıra TYT puan türünde Türkçenin de etkisi vardır. Yapılan son düzenlemeler ile daha çok Türkçe ve Matematik alanlarına ağırlık verilen TYT sınavından yüksek almak, sayısal alanda puan hesaplaması yapılırken siz öne geçecektir.
Unutmamak da fayda var herkes kendi alanını daha severek yapar sizi sıralamada veya nette öne çıkarak sizin alanınız dışında kalan derslerdir.
Bu yüzden sayısal olarak Türkçe çözmeyi ertelememizde fayda var. Sınava tekrar hazırlanan sayısal öğrencilerin yapması gereken düzenli olarak her gün matematik diğer dersleri de haftalık düzene göre bölmesidir. Böylelikle puanları daha kolay şekilde yukarı çıkabilir.
Sözelden Mezuna Kalmak
2022 yılında ÖSYM’nin düzenlediği AYT sınavında sözel alanda sınava giren 1 milyon 464 bin 79 kişi bulunuyor. Sözel alan 2000 yıllarının başında oldukça popülerdi. Popüler olmamasının en büyük nedeni Hukuk ve Psikoloji mesleklerin sözelden alıyor olmasaydı. Günümüze geldiği çoğu okulda sınıfı dahi açılamayan sözel bölümünden mezuna kalmak dışarıdan bakıldığında oldukça kolay gelebilir. Sözel sınav Türkçe, Tarih, Felsefe grubu, Coğrafya ve Din dersi sorularından oluşur. Günümüzde sözel puan türü ile alan,
İlahiyatTürk Dili ve Edebiyatı ÖğretmenliğiRadyo Televizyon ve SinemaGastronomi ve Mutfak SanatlarıGörsel İletişim ve TasarımYeni MedyaReklamcılıkHalkla İlişkiler
gibi ve daha fazlası bölüm sayılabilir.
Sözelden sınava hazırlanan kişilerin en büyük dezavantajı sözel okumayan kişilerin de sınava girip sıralamalara etki yapması. Bu etki ile kişiler tercih yapmadan çoğu zaman mezuna bırakmak istiyor. Bu gibi sorunların yaşanması hem psikolojik hem de zaman olarak sözel öğrencilerinin kaybetmesine neden olur. Sözel öğrencilerin bu gibi durumların önüne geçebilmesi için kaç net yapabiliyorlarsa da yapsınlar Matematik çözmeleri gerekmekte. Böylelikle hali hazırda yüksek olan sözel puanlarına, TYT matematik ile gelen puan eklendiğinde sıralama yukarı doğru çıkacaktır. Böylelikle daha başarılı ve kolay sınavı kazanılabilir.
Eşit Ağırlıktan Mezuna Kalmak
Lisede eşit ağırlık seçmiş veya sonrasında eşit ağırlığa yönelmiş öğrenciler, Türkçe-Matematik dediğimiz alanlarda yeterli puanı alarak eşit ağırlık alanından bölüm tercihi yapabilir. Eşit Ağırlıkta okunabilecek en popüler bölümlerinin başında Hukuk ve Psikoloji gelir. Bu alanlarda çalışmak isteyen ama istediği puanı veya sıralamayı alamamış öğrenciler eşit ağırlıktan mezuna kalarak sonraki sene için hazırlanmaya başlar. 2022 senesinde 1 milyon 780 bin 135 kişi eşit ağırlıktan sınava girmiştir. 15 Ağustos 2022 tarihinde açıklanan ÖSYM sonuçlarıyla yerleşemeyen veya yerleştiği öğrenim programını beğenmeyen öğrenciler mezuna kalmak isteyebilir. Eşit ağırlıktan mezuna kalmak ile ilgili avantajlar ve dezavantajları yukarıda yer alan avantajlar ve dezavantajlar bölümlerinden okuyabilirsiniz.
Lisede eşit ağırlık okumuş veya sonradan alan değiştiren kişiler mezuna kaldıklarında onları bekleyen birçok ders bulunur. Türkçe ve Matematik derslerinin yanı sıra Sosyal Bilimler alanındaki dersleri de çözmek Eşit ağırlık öğrencilerini sıralamalarda öne çıkaracaktır.
Eşit ağırlık öğrencilerinin netlerini veya puanlarını yükseltmek için yapması gerekenler;
Ders dağılım planıHangi alanda daha başarılı olduğunu tespit etmeHer derse aynı düzeyde çalışmakBir alanda daha az başarılıysa başarılı oldukları alanı fulle yakın yapmaya çalışmakDüzenli ve istekli çalışma
Dilden Mezuna Kalmak
Dil bölümü son dönemlerde lise öğrencileri tarafından daha çok rağbet gören bir alan olmaya başladı. Dil okuyan çoğu öğrenciye ne olacağına dair sorular sorulur. Her ne kadar lise dönemi bunun cevabını vermek ilk başlarda zor olsa da sonrasında kendi alanını belirleyerek hem lisede hem de üniversitelerde uzmanlaşabilirsiniz. Lisede dil okumuş kişiler öncelikli olarak TYT’den bir puan alması sonrasında ise AYT’nin dil bölümden yeterli puanı almış olması gerekir. Bu puanların belirli yüzdeleri alınarak o sene sınava girmiş öğrencilerin en yüksek puandan en düşük puana göre sıralanır. Bu sene dilden,168 bin 418 kişi ÖSYM’nin düzenlediği yabancı dil yeterlilik sınavına başvuru yaptı. Sınava giren adayların 132 bin 485’i sınava girerken yaklaşık 35 bin adayın da sınava girmedi.
Lisede dil okumuş veya dil alanından sınava girmiş biri mezuna bırakırsa ne olur, puanını veya netini ne kadar artırılabilir ve daha fazla sorunun cevabını yazının devamında bulabilirsiniz.
Yukarıda bahsettiğimiz mezuna kalmanın avantajı veya dezavantajı dil bölümü için de geçerli olacaktır. Dilden mezuna kalmış öğrenciler, netini yükseltmek için diğer alanlardan daha hırslı çalışması gerekebilir. Her ne kadar tek ders ve kolay gibi gözükse de dilden bir yer kazanmak bazen çok bunaltıcı olabiliyor. Bunun nedenleri:
Sınav yabancı bir dildeDilin hemen öğrenilmemesiDil, pratik yapılmayınca unutulur.
Türkçe bir sınavda bile bütün soruları doğru cevaplamadığınız unutmamak da fayda var. Bu yüzden netler nasıl yükselecek veya her gün çalışıyorum neden yükselmiyor gibi soruları aklınıza dil bölümü için gelmemesi gerekiyor. Çünkü sayısalda veya sözel alanlarda olduğu gibi anadil kullanılmadan öğrenilmesi veya formül gibi gün içerisinde öğrenip pratikle güçlendirmeniz gereken tarzda bilgiler öğrenilmiyor.
Dil bölümü daha çok kişinin sürekli olarak öğrenmesi gereken kelimelerle ve güncel konuları ana kaynaklarından okuyarak pratik yapmasını gerektiren bir bölümdür. Bu yüzden bir kelime veya metni anlamadığınız da genellikle metne bağlı üç veya dört sorunuz da gitmiş olur. Mezuna kalmaya karar verdiyseniz pratik yapmak ve doğru öğrenme şekliyle öğrenmeye başlamaktan başka elinizden gelebilecek bir çözüm bulunmuyor. Genellikle dilden mezuna kalmış kişiler ilk sene netleri 50 bandında veya 35 bandında olsa da sonrasında 80 nete yaklaştırabilir. Bu yüzden eğer istediğiniz bölüm gelmemiş ve mezuna kalma fikri sizi düşündürüyorsa kendinize güvenerek her çalışarak istediğiniz yere kolaylıkla girebilirsiniz.
